การเดินป่าที่ไม่ใช่แค่เพื่อไปให้ถึงจุดหมาย การให้ความรู้ เลือกวิธีการที่สนุกสนาน เพลิดเพลินและเข้าถึงได้ทุกเพศทุกวัย เกมธรรมชาติ (Nature Game) จึงเป็นหนึ่งกระบวนการที่เหมาะจะนำมาใช้ได้เสมอ
“ถ้าครอบครัวเราเดินมาแล้วไม่เจอพี่กลุ่มนี้ เราคงได้แค่เดินป่าเฉย ๆ เพื่อไปให้ถึงปลายทาง”
เป็นคำพูดจากครอบครัวหนึ่งที่ใช้วันหยุดพักผ่อนมาท่องเที่ยวธรรมชาติ บอกกับพวกเราที่ได้พบกันระหว่างทางขณะทำกิจกรรมพาผู้คนไปเรียนรู้ ทำความรู้จักเรื่องราวของผืนป่า ผ่านกระบวนการของค่ายธรรมชาติ อาจเพราะความสงสัยที่เห็นพวกเราเดินไปหยุดไป ทักทาย สังเกตสิ่งมีชีวิตรอบตัวตลอดทาง ทั้งสามคนก็เดินตามดูพวกเราอยู่ไม่ห่าง จากนั้นเราก็เริ่มชวนมาเรียนรู้และทำกิจกรรมไปด้วยกัน เลยทำให้ระยะทางที่ใกล้ดูเหมือนจะไกลออกไปจนลืมเวลา
เมื่อการเดินป่าที่ไม่ใช่แค่การเดินเพื่อไปให้ถึงจุดหมายเพียงอย่างเดียว การให้ความรู้และเลือกวิธีการที่ให้ผู้เรียนรู้ได้รับความสนุกสนาน เพลิดเพลินและเข้าถึงได้ทุกเพศทุกวัย เกมธรรมชาติ (Nature Game) จึงเป็นหนึ่งกระบวนการที่เหมาะจะนำมาใช้ได้เสมอ
“พรางตาเล่นซ่อนหากับธรรมชาติ”
วิธีการ : เราจะนำแมลงที่เลียนแบบตัวจริงในธรรมชาติ มีสีสันบ้างหรือกลมกลืนไปกับสิ่งแวดล้อมบริเวณนั้น เช่น ด้วง ผีเสื้อ ตั๊กแตน ผึ้ง แมงมุม ฯลฯ หยุดเล่นบริเวณที่มีพื้นที่ ระยะทางประมาณ 2-3 เมตร ขึงเชือกสูงระดับสายตายาวไปตามทาง เพื่อกั้นเขตไม่ให้เข้าใกล้แมลงที่นำไปวางไว้อย่างแนบเนียนมากเกินไปในระยะ 1 เมตร จากนั้นให้แต่ละคนเดินเรียงแถวทิ้งระยะห่าง บันทึกหรือวาดภาพที่เห็นของแมลงพรางตา อย่างเงียบๆและตั้งใจ สุดท้ายเราจะเฉลยว่ามีแมลงที่พรางตาไว้ทั้งหมดกี่ตัว
กิจกรรมนี้เพื่อให้ผู้เข้าร่วมได้เริ่มเปิดประสาทการใช้สายตาซึ่งจะทำให้เริ่มการมองและสังเกตอย่างตั้งใจ เพื่อเป็นการเตรียมความพร้อมที่จะเริ่มเดินในเส้นทางศึกษาธรรมชาติและจะได้เรียนรู้กับสิ่งที่อยู่รอบตัวได้มากขึ้น
“บิงโก ธรรมชาติ”
วิธีการ : ใช้กระดาษที่มีตาราง 16 ช่อง แจกให้กับทุกคนหรือเล่นเป็นกลุ่ม 2-3 คน จากนั้นจะให้โจทย์เป็นข้อความกระชับ เขียนลงในตารางทั้ง 16 ช่อง โดยจะเขียนที่ช่องไหนก่อนก็ได้ เช่น พึ่งพาอาศัยกัน(เช่น ไลเคนส์หรือพืชที่มีการใช้ประโยชน์ร่วมกันและดำรงชีวิตอยู่ได้), มีกลิ่นหอม(เช่น ดอกไม้), มีเสียงเพราะ(เช่น เสียงนกร้อง), เป็นรูปหัวใจ(เช่น รูปทรงของใบไม้), ผิวขรุขระ (เช่น ลวดลายของต้นไม้หรือทางเดิน) เป็นต้น ผู้เล่นจะใช้เวลาและเดินในเส้นทางที่เรากำหนดระยะทางไว้ให้ ตามหาสิ่งที่อยู่ในตาราง ใครที่เจอครบจนสามารถลากเส้นยาวได้ 4 ช่องต่อกัน จะเป็นแนวไหนก็ได้ ถือว่า บิงโก! สุดท้ายจะนำมาเฉลยให้เพื่อนฟังและแชร์กันว่าใครได้เจออะไรบ้าง
บิงโกเป็นเหมือนแผนที่ให้เราได้สำรวจผืนป่าและเปิดประสาทสัมผัสทุกส่วนเพื่อให้ได้เชื่อมโยงกับธรรมชาติ และเป็นการเตรียมกาย ใจ ให้พร้อมที่จะเริ่มเดินทางเข้าไปเพื่อเรียนรู้ธรรมชาติ รวมถึงยังได้ใช้การสังเกตสิ่งที่อยู่รอบตัวเพิ่มมากขึ้น
“แผนที่เสียง”
วิธีการ : เราจะเริ่มจากการยืนรวมกันและให้ทุกคนหลับตา ยกมือขึ้นเพื่อเตรียมนับว่าได้ยินเสียงอะไรบ้างที่อยู่รอบตัวเพื่อเป็นการเตรียมพร้อมก่อนเริ่มทำแผนที่เสียง จากนั้นจะแจกกระดาษให้แต่ละคนแยกย้ายกันไปหามุมที่สงบของตัวเอง กำหนดจุดที่เราอยู่ลงในกระดาษว่าหันไปในทิศใดโดยอิงจากดวงอาทิตย์ เมื่อได้จุดที่อยู่แล้ว หลับตาอีกครั้ง ตั้งใจฟังแยกแยะเสียง เมื่อได้ยินเราก็บันทึกเป็นสัญลักษณ์ลงในกระดาษว่าได้ยินเสียงอะไร เช่น นกร้อง หยดน้ำ เสียงของแมลง ดังมาจากทิศทางไหน ระยะอยู่ห่างจากตัวเราใกล้ไกลแค่ไหน เมื่อครบตามกำหนดเวลา เราก็จะกลับมาพูดคุยแลกเปลี่ยนพร้อมช่วยกันหาคำตอบของแต่ละเสียงที่เราสงสัย แต่ละคนก็จะมีแผนที่เสียงที่บันทึกเรื่องราวธรรมชาติเป็นของตัวเอง
เมื่อเราเข้าป่าเสียงก็จะเป็นสิ่งที่ทำให้เราเชื่อมโยงกับธรรมชาติ ทำให้เราได้อยู่กับตัวเอง และพูดคุยกันน้อยลง เกมนี้เราให้ผู้ร่วมกิจกรรมเปลี่ยนจากผู้พูดมาเป็นผู้ฟัง เมื่อเราได้รับฟังเสียงรอบตัว ก็จะมีโอกาสได้ใกล้ชิดกับธรรมชาติและสิ่งมีชีวิตอื่นมากขึ้น รวมทั้งการเป็นผู้ฟังไม่ใช้เสียงในป่าก็ช่วยในการไม่รบกวนสัตว์ป่าอีกด้วย
นี้เป็นเพียงตัวอย่างของเกมธรรมชาติที่นำมาแชร์กัน ว่าการเข้าหาธรรมชาติไม่ใช่เรื่องยากและห่างไกลตัวเรา ทุกเกมจะทำให้ได้ใช้ทุกประสาทสัมผัส ตาดู หูฟัง จมูกดมกลิ่น กายและใจสัมผัสตรงกับธรรมชาติ แบบ 4 มิติ ได้อยู่กับบรรยากาศจริง ความสนุกของเกมธรรมชาติ เป็นตัวช่วยในการสร้างสัมพันธ์และเชื่อมโยงระหว่างตัวเรากับธรรมชาติแบบที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว ทำให้เราได้ซึบซับ ได้แปลกตา แปลกใจกับความลับอีกมากมายที่ซ่อนอยู่ในผืนป่าและรอให้เราได้มาค้นหาอย่างมีความหมายและได้ความรู้
และไม่สำคัญเลยว่าครอบครัวนั้นจะได้เจอพวกเราหรือไม่ได้เจอกัน ไม่ว่าใครที่มีใจรักและต้องการเรียนรู้ธรรมชาติ ความรักนั้นจะทำให้เราพยายามค้นหาเรื่องราว ความรู้ จนได้ค้นพบความหมายของตัวเรากับธรรมชาติไปได้พร้อม ๆ กัน